انتخاب متریال و مصالح پروژهها جهت ساخت و ساز، یکی از بزرگترین دغدغههای مجریان و پیمانکاران است. زیرا بالانس کردن میزان هزینهها و بازگشت زود هنگام سرمایه و به صرفه اقتصادی بودن خواب سرمایه تا زمان سوددهی و همچنین برآورد قیمت مصالح مورد نظر در زمان خرید و رشد آنها با توجه به تورم در حین ساخت، از بزرگترین اهداف کارفرمایان و پیمانکاران میباشد. از این رو انتخاب ساندویچ پانل مناسب بسیار حائز اهمیت است.
در این مطلب سعی شده است تا معیارهای انتخاب یک ساندویچ پانل مطلوب و متناسب با کاربری مورد نیاز پروژه بررسی گردد.
یکی از مهمترین مشخصات ساندویچ پانل، جنس، نوع، رنگ و ضخامت ورق آن است. نوع کاربری سازه ها تعیین کننده هر یک از این عوامل میباشد. مثلا در پروژههای اتاق تمیز (Clean Room) و یا اماکنی که مستقیم تحت نظارت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و یا سازمان غذا و دارو است، لازم است که پانل هایی با ورق صاف و بدون شادولاین انتخاب کنند. چرا که در این موارد، مکان باید عاری از هر گونه میکروب، کثیفی و آلودگی باشد. شادولاین سطوح ساندویچ پانل میتواند محل تجمع انواع آلودگیها بوده که برای مکانهای تولید، نگهداری و توزیع مواد غذایی، بهداشتی و آرایشی که با سلامت عموم مردم بطور مستقیم مرتبط است، بسیار دارای اهمیت است.
همچنین در مواردی که محیط دارای خورندگی بالا بوده و یا با مواد اسیدی سر و کار دارد، جنس ورق باید از نوع آلوزینک باشد که بسیار مقاوم تر از گالوانیزه است. در محیط های بسیار مرطوب نیز ورق آلوزینک مطلوبتر از ورق گالوانیزه میباشد. بازدهی و میزان طول عمر این ورق ها نیز بالاتر بوده و به تبع هزینه خرید آن نیز به دلیل وارداتی بودن از کشورهای آلمان یا چین بسیار بیشتر است. شرکت تولید کننده ورق ها نیز بسیار مهم است. برخی شرکتهای داخلی وجود دارند که ورق های آلوزینک تولید می کنند که دارای کیفیت بسیار پایینی هستند و این نکته جز در آزمایشگاه قابل مشاهده نیست. هر چه کیفیت ورق پایین و نامرغوب باشد، به مرور زمان دچار زنگ زدگی و خوردگی شده و سوراخ های ریزی در آنها پدیدار میگردد. در نهایت ساندویچ پانل کارایی لازم را کاملا از دست می دهد. در برخی از ساندویچ پانل ها نیز از ورق های آلومینیوم استفاده میگردد.
ضخامت ورق نیز امری مهم و تاثیرگذار است. هر چه ضخامت ورق بالاتر باشد، مقاومت آن در برابر رطوبت، خوردگی و زنگ زدگی به مراتب بالاتر است. در بازار، ورق ها به ضخامت ها از 0.4 تا 0.7 میلیمتر قابل تولید هستند. رنگ روی ورق ها نیز از نکاتی دارای اهمیت است که معمولا خیلی مورد توجه خریداران قرار نمی گیرد. اگر رنگ بصورت پاششی و با اسپری باشد، در دوره بهره برداری و با مرور زمان و با تغییرات آب و هوایی، این رنگ ریزش کرده و در نتیجه ورق شروع به خورده شدن می کند. ولی در صورتی که رنگ بصورت کوره ای باشد، کاملا ثابت می ماند و کوچکترین ریزشی نخواهد داشت.
مهمترین ویژگی ساندویچ پانل ها، عایق بودن در برابر صوت، رطوبت و خوردگی است که این امر با انتخاب فوم مناسب داخل آن امکان پذیر میباشد. فوم های رایج معمولا از نوع پی اورتان، پلی استایرن، ایکس پی اس، پشم سنگ و یا ترکیب آنها هستند.
همچنین باید به کلاس حریق این نوع فوم ها هنگام خرید بسیار توجه نمود. این رده بندی ها شامل B3 (معمولی)، B2 (کندسوز یا خود خاموش شونده) و PIR (نسوز) میباشند که بسته به نوع کاربری پروژه و نیاز به تمهیدات ایمنی انتخاب میگردند.
یکی دیگر از مشخصه های انتخاب فوم، میزان فشردگی مولکول های سازنده آن یا در اصطلاح علمی دانسیته آن است که می تواند از 30 تا 40 کیلوگرم بر متر مکعب در ساندویچ پانل ها متغیر باشد. دانسیته های کمتر و بیشتر از این مقدار از حالت بهینه خارج بوده و کارایی عایق بودن ساندویچ پانل ها را از بین می برد.
ضخامت فوم نیز از دیگر معیارهای انتخاب ساندویچ پانل است. در بازار، پانل های سقفی متعارف با ضخامت های 3 سانتیمتر تا 15 سانتیمتر و پانل های دیواری از 4 سانتیمتر تا 15 سانتیمتر موجود است. ضخامت های بالای 10 سانتیمتر معمولا برای کلین روم ها و سردخانه ها مورد استفاده قرار میگیرد. هر چه ضخامت فوم بیشتر باشد، کارایی بالاتری خواهد داشت.
از موارد مهم دیگر در معیار انتخاب ساندویچ پانل، مقدار عرض مفید و غیر مفید آنهاست. شرکتهای تولید کننده آنها، عرض های متفاوتی را برای پانل های دیواری و سقفی در نظر میگیرند. برای مثال مقدار عرض مفید پانل های دیواری از 1.00 تا 1.18 متر متغیر است. همچنین میزان عرض مفید پانل های سقفی از 1.00 تا 1.12 متر نیز با توجه به شرکت سازنده آنها قابل تولید میباشد. عرض غیر مفید ساندویچ پانل ها نیز در واقع با احتساب میزان اورلب یا همپوشانی آنها با پانل کناری است که در دیوارها معمولا 2 سانتیمتر بصورت فاق و زبانه و در سقفی ها بطور رایج 8-7 سانتیمتر جهت آب بندی درزها میباشد. طول تولیدی ساندویچ پانل ها نیز از 2 متر تا 13.5 متر طبق نظر کارفرما قابل تولید میباشد.
در بازار انواع دستگاه ها جهت تولید ساندویچ پانل وجود دارد ولی شرط اصلی برای آنها دارا بودن استانداردهای جهانی و معتبر است. دستگاه هایی که از کیفیت پایین تری برخوردارند به تبع ساندویچ پانل هایی با کیفیت بسیار نامطلوبی را وارد بازار خواهند نمود که ویژگی اصلی پانل ها را که همان عایق بودن است را تامین نمی کنند. همچنین قالب بندی های نامتعارف و برش های نامناسب این دستگاهها موجب می گردد که نصابها دچار مشکلات فراوانی گردند و پس از اجرا نیز آب بندی و هم پوشانی درزها به خوبی صورت نمی پذیرد و در نتیجه گارانتی و تضمین کیفیت محصولات نیز زیر سوال رفته و مخدوش میگردد.
با توجه به گسترش روز افزون استفاده از ساندویچ پانل در صنایع و سازه های متفاوت، تعداد شرکت های تولید کننده آنها نیز زیاد شدهاند. در این میان کارفرمایان گاهی اوقات کیفیت را قربانی قیمت میکنند و پانل ها را از برندهای غیر مرسوم و ناآشنای بازار تهیه می کنند. این امر موجب بروز مشکلات فراوانی از نظر کیفیت، گارانتی و نصب میگردد. بنابراین هر چه سابقه کارخانه تولید کننده بالاتر و تعدد نمایندگیهای آنان و خدمات پس از فروششان در سراسر کشور بیشتر باشد، قابل اعتمادتر است.
یکی از مهمترین نکاتی که معمولا مغفول میماند نصب و اجرا و در نهایت برآورد بهینه ترین حالت هزینههاست. زیرا اگر تمام نکات فوق در خرید رعایت گردد، در صورت اجرای نامناسب، تمامی هزینهها از بین رفته و گاهی هم صدمات جبران ناپذیری را برای کارفرمایان و صاحبان سرمایه به بار میآورد. نصب و اجرای ساندویچ پانل به عنوان ویترین نهایی و ظاهری پروژههاست که جلوی دید عموم قرار دارد. پس دارای اهمیت به سزایی است. همچنین میتواند تضمین کننده آب بندی و گارانتی محصولات باشد.
بنابراین بهترین و بهینه ترین حالت ممکن جهت نصب، اجرا و زیرسازی مناسب ساندویچ پانل ها این است که از نصابان ماهر و کارآزموده استفاده کرد. این امر موجب این نکته نیز خواهد شد که ابعاد و اندازههای پانل های دیواری و سقفی را با کمترین میزان دور ریز آنها و نیز ابعاد و اندازههای دقیق فلاشینگ ها و آبروها را به تولید کنندگان اعلام کرد. در این صورت کمترین هزینه ممکن صرف خرید و اجرای مناسب ساندویچ پانل ها خواهد شد که بسیار مطلوب کارفرمایان است.